Vajinismus tedavisi hakkında tarihte birçok farklı görüş bildirilmiş, birçok tedavi denenmiştir.
Vajinismusu 1861 yılında ilk tanımlayan İngiliz jinekolog Smit, tedavi yöntemi olarak kızlık zarı ve çevresini cerrahi olarak çıkartmak ve daha sonra vajinayı genişletici prosedürler uygulamak (himenoktomi ve vajinal dilatasyon) önerdi. Bu yöntemin başarılı olmadığını, cerrahi uygulamaya göre sadece vajinal genişletme işlemlerinin daha başarılı olduğu artık bilinmektedir. Cerrahi uygulamanın başarısız olduğu 1999 da vajinismus ile ilgili yayınlanan bilimsel çalışmalarda Dr. Reissing ve Dr. Binik de gösterdiler.
Dr. Walthard, 1909 tarihli bilimsel çalışmasında vajinismusu ağrıdan fobik bir kaçış davranışı olarak tanımladı ve ilk defa tedavi yöntemi olarak psikoterapi önerdi.
20.yüzyılda vajinismusu histerik davranış ve konversiyon olarak tanımlayan Dr. Fenichel (1945) ve Dr. Musaph (1976), çözümü psikanaliz ile olabileceği görüşünü savundular.
1970’lerde insanın cinsel davranışını inceleyen ve seksüel fonksiyon bozuklukların tedavisinde geniş etkisi yaratıp çığır açan Masters ve Johnson, vajinismusu kolayca vajinal dilatasyon yöntemleri de içeren davranışsal cinsel terapi ile tedavi edilebileceğini bildirdiler.
Günümzde vajinismus tedavi yöntemleri dört ana başlıkta toplanabilir:
- Pelvik kas fizyoterapi yöntemleri. Burada gevşeme teknikleri, vajinal kas kontrolün sağlanması ve bu şekilde vajinal kaslarda fonksiyonun iyileşmesi, ağrı kontrolün sağlanması ve vajinal penetrasyonun sağlanması amaçlanır. Kegel egzersizleri bu gruba dahil edebiliriz.
- Medikal tedavi yöntemleri. Bunlar lokal anestezikler (lokal ağrı kesici), vajinal kasılmayı azaltan ilaçlar (kas gevşetici ilaçlar ve botox) ve kaygı azaltıcı (anksiyolitik) ilaçlardır. Bu tedavi yöntemlerini gösteren çalışmalar oldukça kısıtlı sonuçlara ulaşmaktadır.
- Psikoterapi yöntemleri. Vajinismus tedavisi için hipnoz uygulamaları dahil, çok çeşitli psikoterapi yöntemleri araştırılmıştır. Bu yöntemler ile vajinismus hastaları tek başına veya çift olarak terapiye alınır. Vajinismus nedenleri bilgi eksikliği, cinsel istismar ve travma hikayesi ve korku olduğunu varsayan ve bu nedenleri araştırıp ortadan kaldırarak vajinismusu tedavi etmeye çalışan bu yöntemleri içeren çalışmalarda başarılı sonuçlar bildirilmiştir.
-Bilişsel davranışsal cinsel terapi. Masters ve Johnson’un tanımladığı yöntemde vajinismus tedavisi çift terapisi olarak yapılır. Burada tedavi öncesi kesin tanının jinekolojik muayenede kas spazmın gösterilmesi ve diğer nedenlerin dışlaması gerektiği vurgulanır. Kesin tanı sonrası çifte cinsel eğitim verilir, eğitim ile doğru bilgiye kavuşması ve korkulardan arınması sağlanır. Aynı zamanda vajinal kasların eğitimi, egzersizler ile aşamalı vajinal genişleme ve sonrası ilişkiye izin veren cinsel teknikler öğretilir. Eşzamanlı çifte haz odaklanma egzersizleri verilir. Haz odaklanma teknikleri ile korku odağından uzaklaşması, korku yerine hazzın konulması, doyurucu cinsel iletişimin gelişmesi desteklenir. Bu yöntem, aslında hem fizyoterapi hem de psikoterapi yöntemleri belli ölçüde barındırır, aynı zamanda problemin sadece psikolojik yönü ile değil, vücudun geliştiği yanlış davranışı ile de ilgilenir. Böylece problem bir bütün olarak ele alınır ve kalıcı tedavi sağlanır.
Günümüzde vajinismusun en başarılı tedavi yöntemi olarak kabul edilen tedavi bilişsel davranışsal cinsel terapi yöntemidir.
- Kızlık zarı ameliyatları, himenotomi
Vajinismusta cinsel ilişkiye engel olan yapısal bir durum yoktur. Dış genital organlar, kızlık zarı, vajina, iç genital organlar tamamen normal. Vajinismusta vajinaya girişin sağlanamaması ani gelişen ve vajinal girişi kapatıp ilişkiyi imkansız kılan pelvik kas kasılmalarıdır. Ameliyat ile kasılma engellenemez. Vajinismus, gereksiz himenotomi sonrası, bazen daha da şiddetli devam eder.
- Lokal uyuşturucu (anestezik) ilaçların vajinaya ve vajinal giriş alanına uygulanması
Vajinismus, gerçek ağrı ve acı durumu değildir. Kadın, daha cinsel ilişki gerçekleşmeden ilişkiden panik ve korku ile kaçar. Burada ağrı değil, ağrı beklentisi vardır. Lokal uyuşturucu, korku ve ağrı beklentisini yok edemeyeceğinden tedaviye bir etkisi yoktur.
- Kas gevşetici ilaçlar
Kas gevşeticiler ve kasları geçici biçimde felce uğratan botox uygulamaları anlık kas kasılma şiddetini bir miktar azaltsa da, esas neden olan ve psikolojik kökenli olan korku nöbetine bir etkisi yoktur, korkuyu ortadan kaldırmaz. Korkan, korku ile vajinal girişten sakınan kişide kasların felce uğratıp psikolojik olarak desteklenmemesi kişide ‘’kontrolün elinden alınması’’, vajinal girişi bir nevi ‘’zorlayarak’’ yapıldığını hissi yaratabilir. Psikolojik olarak hazır olmayan, vajinal kasları kendi kontrolün dışında olarak ilişkiye girmesini çalışan kişide bu durum vajinismusu daha da ağırlaştırabilir. Kaldı ki, botox ile vajinaya giriş sağlanması, bu adeta bir ‘’oldu-bitti’’ yöntemi, bir kalıcı tedavi değildir. Botox veya kas gevşetici uygulanmadığı daha sonraki zamanlarda kasların kasılması tekrar meydana gelir ve kişi, hayal kırıklığı yaşayarak tedaviye umudunu da kaybedebilir.
- Genel anestezi altında ilişkiye girme
Bu yöntem bilimsellikten uzak ve etik olarak da kabul edilemez. Korkusu süren, cinsellik hakkında yanlış inanışları değiştirilmeyen kişi daha sonraki denemelerde başarısız olacağı aşikar bir durumdur. Bunun yanında kişide ‘’cinsellik’’ ve ‘’cinsel ilişki’’ hakkında olumsuz düşünceler daha da pekiştirilmiş olur.
Sonuç olarak, bilimsel olmayan, başarı sağlamayan ve kalıcı tedavi imkanı vermeyen tüm yanlış tedavi yöntemleri durumu ağırlaştırarak kadının ve çiftin maddi ve manevi yıpranmasına, umutların tükenmesine neden olur. Çift, tedaviyi denediklerini, ancak başaramadıklarını düşünür, yetersizlik ve eksiklik duyguları şiddetlenerek devam eder.
